francesco petrarca 
Collatio brevis 
Collatio coram domino Iohanne, francorum rege

" Antequam de proposito meo loquar, serenissime principum, premittenda michi videtur excusatio mei ipsius. Scio quidem quod, coram tanto rege locuturus, deberem, si possibilitas afforet, eo sermone uti, qui vobis esset acceptior ac notior. Recolo enim ex historiis nostris quod antiquissimi Romanorum duces nullum alienigenam audire soliti erant nisi qui latine loqueretur, ea scilicet ratione ut decus et gloria latini sermonis augeretur. Nec sum oblitus ut Atheniensis ille Themistocles, vir famosissimus atque clarissimus apud Grecos, acturus aliquid cum rege Persarum, antequam conspectum eius accederet, linguam persicam brevi tempore didicit, ne forte peregrinum ydioma aures regis offenderet; ingeniose id quidem prudenterque. Et certe libenter idem et ipse facerem, si possem; sed non sum tanti ingenii: linguam gallicam nec scio, nec facile possum scire. "